Sygnały
alarmowe, że z dzieckiem dzieje sie coś złego...
AKCJA
– REINTEGRACJA
Wskazówki
dla Rodziców
,,Życie
nie jest problemem do rozwiązania tylko rzeczywistością do
doświadczenia".
Søren
Kierkegaard
Po
ponad rocznej przerwie spowodowanej epidemią koronawirusa, dzieci
i młodzież w końcu wracają do szkół, do nauki w
trybie stacjonarnym. Choć większość młodych ludzi cieszy się z tego,
dla wielu z nich będzie to także powód do stresów i nasilenia
istniejących już trudności. O formach wspierania dziecka przez
rodzica w powrocie do szkolnej rzeczywistości, pisaliśmy
w poprzednim artykule. Tym razem zajmiemy sie poważnymi
konsekwencjami, które mogą wynikać z powrotu do niby normalnej, a
jednak już odmiennej rzeczywistości - zaburzeniami psychicznymi
dzieci.
Przede
wszystkim należy sobie uświadomić, że dzisiejsza młodzież żyje
w zupełnie innej rzeczywistości niż ich rodzice.
• Pomimo
dostępności do Internetu i portali społecznościowych, na pozór
ułatwiających nawiązywanie relacji międzyludzkich, dzieci
i młodzież mają coraz mniej znajomych w świecie realnym. Większość
czasu spędzają zamknięci w swoich pokojach, a "na podwórku"
nie mają zbyt wielu znajomych, z którymi mogliby wspólnie spędzić
wolny czas. Młodzież żyje więc głównie w rzeczywistości
wirtualnej, obserwując życie swoich internetowych idoli; w efekcie
rośnie presja na sukces i szczęśliwe życie, a młodzi gonią za tym,
czego w rzeczywistości nie mogą mieć, co powoduje u nich spadek
samooceny .
• Zmiany
cywilizacyjne mają ogromny wpływ na zdrowie psychiczne młodzieży. Jak
pokazują wyniki badań oraz wnioski z pracy z młodzieżą, nastąpił
poważny spadek zadowolenia z życia u młodych ludzi. Wzrasta poczucie
samotności i wykluczenia społecznego. Niestety, znacząco wzrosła
liczba zachorowań na depresję i prób samobójczych wśród dzieci i
młodzieży.
• Równocześnie
nastolatkowe mają nadal te same potrzeby. Poszukują prawdziwej
miłości, bliskości, ważnych relacji, uwagi opiekunów. Młodzi chcą być
podobni do istotnych dla nich dorosłych, równocześnie trochę się od
nich różnić i wyodrębnić. Stale poszukują wolności i szacunku, chcą
być docenieni i czuć się wyjątkowi. Niezaspokojenie
tych potrzeb może stanowić zagrożenie dla ich zdrowia psychicznego.
Co
chroni młodego człowieka przed zaburzeniami psychicznymi?
Jest
jedną z cech osobowości,
która odpowiada za to, w jaki sposób radzimy sobie z nowymi
wyzwaniami, stresem
czy presją. Odporność psychiczna jest niezależna od okoliczności, w
jakich przychodzi nam mierzyć się z trudnościami i problemami. Składa
się na nią wiele umiejętności intra- i interpsychicznych, które mają
wpływ na naszą stabilność emocjonalną, wytrwałość, otwartość na
wyzwania. Wyniki badań pokazują, że ludzie odporni na przeciwności
losu to nie ci, którzy są twardzi, asertywni albo niezłomni, którzy
stale wiele od siebie wymagają. Wręcz przeciwnie – okazuje się,
że odporność psychiczna to cecha ludzi "plastycznych" czyli
takich, którzy łatwiej dostosowują się do zmieniających się warunków.
Podobnie jest w świecie roślin: drzewo jest twarde i nie ugina się,
ale kiedy przyjdzie wichura – złamie je. Trzcina jest
elastyczna i wydaje się wątła, kiedy zgina ją wiatr,
ale kiedy wichura ustaje – znów się podnosi.
Rodzina
jest podstawowym czynnikiem chroniącym zdrowie psychiczne dzieci
i młodzieży przed niekorzystnymi zjawiskami. Dobre relacje rodzinne,
poczucie bezwarunkowej miłości i akceptacji umożliwiają dziecku
rozwiązywanie trudności w kontekście pojawiających się zadań
rozwojowych oraz przezwyciężania kryzysów. Dziecko obserwuje, jak
najbliżsi radzą sobie w różnych sytuacjach,
wiedzą, że zawsze mogą liczyć na ich wsparcie i pomoc.
Zaburzenia
psychiczne dzieci i młodzieży:
Depresja
jest chorobą,
która może przypominać inne zaburzenia. Rodzice często są przekonani,
że dziecko/nastolatek przeżywa okres buntu lub doświadcza problemów
somatycznych, tymczasem za tymi objawami może kryć się depresja.
Objawy depresji
mogą być naprawdę różne
i często są bardzo podobne do tych, które występują u dorosłych. Do
najczęstszych zaliczyć można m.in. przewlekły smutek, przygnębienie,
obniżenie nastroju, płaczliwość, ale także nadmierną drażliwość,
złość, wrogość w stosunku do innych.
Ponadto
u osoby dotkniętej depresją może pojawić się apatia, częściowe
ograniczenie albo rezygnacja z zainteresowań i aktywności, które
dotychczas sprawiały dziecku przyjemność, niechęć do podejmowania
codziennych obowiązków np. dziecko nie chce chodzić do szkoły,
wstawać rano, a także obniżone poczucie własnej wartości, brak
energii, zaburzenia koncentracji uwagi, zwiększenie lub zmniejszenie
apetytu, spowolnienie lub pobudzenie aktywności ruchowej, a także
działania autoagresywne (samookaleczenia)
i myśli samobójcze.
Przykładowe
sytuacje problemowe:
CZYNNIK
RYZYKA
|
ROLA
RODZICÓW
|
WSKAŹNIKI
ZMIANY
|
Bycie
ofiarą przemocy rówieśniczej
|
Porozmawiaj
z dzieckiem o jego szkolnych doświadczeniach z rówieśnikami.
Wysłuchaj go i udziel wsparcia emocjonalnego.
Zaangażuj
się we współpracę ze szkołą na rzecz zmiany sytuacji w klasie
(porozmawiaj z wychowawcą, pedagogiem/psychologiem szkolnym).
Nie
bagatelizuj złych doświadczeń.
Pomóż
dziecku przejść przez kryzysową sytuację; pomóż mu wyjść z roli
ofiary
|
Widoczna
ulga u dziecka.
Zmniejszenie
lęku przed szkołą.
Zanik
bądź zmniejszenie poziomu autoagresji u dziecka.
Sygnał
tworzących się nowych relacji bądź poprawy wcześniej istniejących
relacji.
|
Niezdiagnozowane
problemy psychologiczne
|
Jeśli
docierają do ciebie sygnały ze szkoły bądź innych źródeł o
niezrozumiałym zachowaniu dziecka lub nagłej zmianie jego
zachowania, podejmij próbę wyjaśnienia.
Pójdź
z dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej, poszukaj
psychoterapeuty.
Zrozumienie
charakteru problemów z dzieckiem może być uwalniające i pozwoli
lepiej odnaleźć się w sytuacji dziecka.
|
Nawet
jeśli nie usłyszałeś precyzyjnej diagnozy, możesz poczuć ulgę
i zrozumienie dla pojawiających się w życiu
dziecka/nastolatka trudności.
Łatwiej
i skuteczniej przełamujesz problemy w waszych relacjach.
Sięgasz
po pomoc profesjonalistów, kiedy wymaga tego sytuacja.
|
Podejmowane
w przeszłości działania autoagresywne
|
Poznaj
wcześniejsze podejmowane przez dziecko zachowania
autoagresywnymi.
Zachowuj
wzmożoną uważność, czy autoagresja wciąż ma miejsce.
Rozważ
profilaktyczne wsparcie terapeuty/psychologa szkolnego.
Rozmawiaj
i ucz się rozmawiać z dzieckiem odnośnie do jego zachowań
autoagresywnych.
Upewnij
się, że przy-najmniej częściowo rozumiesz, co było powodem
samookaleczeń w przeszłości.
|
Temat
przeszłości, w której dochodziło do autoagresji, nie wywołuje
uczuć napięcia i lęku.
Sprawa
przeszłej lub obecnej autoagresji nie ma charakteru całkowitego
tabu w twojej relacji z dzieckiem.
Obawa
przed autoagresją dziecka nie sprawia, że wycofujesz się z roli
rodzica i wychowawcy.
|
Nadużywanie
substancji
|
Stawiaj
jasno sprawę dotyczącą zakazu sięgania po nielegalne substancje.
Ustal
granicę dotyczącą następnych sytuacji, w których dziecko
potencjalnie może sięgnąć po jedną z substancji.
Wyciągaj
konsekwencje, jeśli kolejne zakazy są łamane.
Rozpoznaj
poziom zagrożenia.
|
Dziecko
zaprzestało używania substancji psychoaktywnych.
Nastolatek
przestrzega ustalonych przez ciebie granic.
Dziecko
zrozumiało istotę zagrożenia uzależnieniem
Młody
człowiek podejmuje refleksję nad tym, co mu może zaszkodzić i
jakie warto podjąć działania, aby temu zapobiec.
|
źródło
: https://zsbprus.beep.pl/dokumenty/poradnik%20dla%20rodzicow.pdf
Opracowała:
Anna
Michalska
Psycholog
PPP w Ozimku