Integracja Sensoryczna
Jest to proces, w którym mózg organizuje docierające do niego informacje płynące z ciała i środowiska, po czym wysyła odpowiednią reakcję.
Jakie zmysły posiada każdy człowiek?
Zwykle wymienia się węch, wzrok, słuch, smaki dotyk.
R zadziej wspomina się o propriocepcji, czyli czuciu ciała i układzie przedsionkowym, który odbiera wrażenia ruchowe.
Integracja sensoryczna to tak naprawdę ścisła współpraca wszystkich zmysłów, która pozwala wykonać codzienne czynności. Idąc po schodach, malując rysunek, grając w piłkę, nie zastanawiamy się nawet, jak to się dzieje, że udaje nam się wykonać to wszystko jednocześnie.
Efektywne działanie umożliwia nam właśnie integracja sensoryczna, czyli proces odbioru, przetwarzania, porządkowania i łączenia wrażeń zmysłowych, który w znacznej mierze zachodzi poza naszą świadomością.
Zaburzenia Integracji Sensorycznej
Zaburzenia integracji sensorycznej nie wynikają z uszkodzeń narządów zmysłów, lecz są swoistymi problemami układu nerwowego z odbiorem, porządkowaniem i interpretacją bodźców zmysłowych. Dziecko może w ogóle nie zauważać pewnych bodźców, reagować na nie z opóźnieniem albo wręcz przeciwnie, reakcja może być nadmierna. Jedni mogą czuć się nadmiernie pobudzeni ilością bodźców (np. hałas, dotyk, zbyt wiele wrażeń wzrokowych), inni – poszukiwać intensywnych doznań sensorycznych (np. duże zapotrzebowanie na kontakt fizyczny, przytulanie, wskakiwanie na inne osoby, gryzienie, problem z wyciszeniem się), a jeszcze inni – wykazywać kolejne symptomy (np. wycofanie, lękliwość, brak wiary we własne możliwości). U każdego dziecka może to wyglądać inaczej, zaburzenia SI to zbiór pewnych nieprawidłowości w rozwoju zmysłowo-ruchowym
Oto kilka symptomów, które mogą wskazywać na występowanie zaburzeń integracji sensorycznej:
ma trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (preferuje dania papkowate)
jest niespokojne, płaczliwe, ma kłopoty z zaśnięciem z wyciszeniem się
źle toleruje wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.
ma problemy z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów
ma słabą równowagę: potyka się i upada częściej niż rówieśnicy, prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie
podczas dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku itp.
jest nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu
trudno się koncentruje, a łatwo rozprasza
jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża, bywa uparte
w porównaniu do innych dzieci czy wymogów sytuacji porusza się zbyt szybko lub za wolno
nabywanie nowych umiejętności ruchowych sprawia mu trudność, np. jazda na rowerze, rzucanie i łapanie piłki, pływanie
wchodząc/schodząc po schodach częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy,
niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych, sportowych,
poszukuje różnych aktywności ruchowych
lubi karuzelę, szybką jazdę, lubi kręcić się wokół własnej osi
często i długo skacze
słaba równowaga
ma brzydkie pismo
wykazuje niechęć do rysowania i wycinania
ma problemy z czytaniem
wykazuje trudności w orientacji w przestrzeni i schemacie własnego ciała
zaburzenia pamięci wzrokowej i słuchowej
lubi mocno hałasować bądź negatywnie reaguje na niespodziewane, głośne hałasy
ma obniżone napięcie mięśniowe
ma zaburzenia koordynacji wzrokowo-słuchowej
wykazuje trudności z rozumieniem poleceń
przejawia nadwrażliwość na smaki, zapachy
ma niski poziom samooceny
prezentuje wycofana postawę
jest lękliwe, spowolnione
ma trudności z planowaniem motorycznym
prezentuje słabą precyzję ruchów
z trudnością toleruje zmiany w planach, oczekiwaniach
śpi nieregularnie
ma trudności w relacjach rówieśniczych
Opracowała:
mgr Katarzyna Kwiatkowska – pedagog, terapeuta SI PPP w Ozimku
Bibliografia: Ayers J.A., Dziecko a integracja sensoryczna, Harmonia, Gdańsk 2016; Kranowitz C.S., Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie, Harmonia, Gdańsk 2012;