Ozimek,
28.04.2020r.
RELAKSACJA
DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM (I NIE TYLKO)
Okres
przedszkolny cechuje się wzmożonym wzrostem aktywności dziecka, w
której dominującą formą spędzania czasu jest zabawa. Zdarza się, że
nadmiar bodźców, hałas, zmęczenie czy trudności w regulacji emocji
przekładają się na wystąpienie u dziecka napięcia emocjonalnego.
Ostatnie wydarzenia związane z koniecznością pozostania w domu w
związku z koronawirusem, a tym samym ograniczenie u dziecka
naturalnej potrzeby ruchu, może w nim wyzwalać dodatkową złość i
frustrację. Im więcej w dziecku napięcia, tym trudniej pomieścić je w
sobie, stąd tak ważne jest jego uwolnienie.
Sposobem
odprężenia i doprowadzenia organizmu do równowagi jest relaks, z
którego płynie wiele korzyści. Świadomie prowadzone gry i zabawy
relaksacyjne pozwalają odreagować napięcie emocjonalne, rozluźnić
mięśnie, redukują lęk i złość, wzmacniają koncentrację uwagi,
rozwijają wyobraźnię, poprawiają relacje i samopoczucie. Wszystkie z
powyższych elementów są bardzo ważne w rozwoju dziecka, jak i w życiu
dorosłym.
Przedszkolak
nie potrafi samodzielnie podjąć ćwiczeń wyciszających, stąd
potrzebuje pomocy ze strony osoby dorosłej, która poda wskazówki czy
zaprezentuje dane ćwiczenie. Ponadto, prowadzenie treningu
relaksacyjnego wraz z rodzicem podnosi atrakcyjność proponowanych
ćwiczeń. Należy pamiętać o tym, że dziecko przedszkolne cechuje
krótkotrwała koncentracja uwagi (zwłaszcza w młodszym okresie
przedszkolnym), wymaga ono zmienności i różnorodności działań,
dlatego ćwiczenia relaksacyjne powinny być dostosowane do wieku i
możliwości dziecka. Istotne jest również zadbanie o odpowiednie
warunki – ciszę i spokój w otoczeniu.
Ćwiczenia
relaksacyjne można prowadzić w ciągu dnia, warto również poświęcić
czas na odprężenie przed zaśnięciem i w trakcie spokojnej rozmowy z
pociechą podzielić się wrażeniami z tego, co się zadziało w danym
dniu. Na zakończenie tej rozmowy istotne jest skupienie się na
przyjemnych i pozytywnych wydarzeniach. Adekwatnie do wieku dziecka
rodzic także może opowiedzieć o swoim dniu, co wzmacnia bliskość,
buduje wzajemne zaufanie i zrozumienie.
W
dalszej części przedstawiono różnorodne techniki relaksacyjne oraz
propozycje ćwiczeń wyciszających dla dzieci przedszkolnych (i nie
tylko).
Ćwiczenia
pozwalające na odreagowanie napięcia emocjonalnego
Gdy
dziecko jest pobudzone należy uwolnić energię, która aktualnie
towarzyszy dziecku – zanim przejdzie się do ćwiczeń
wyciszających. W tym celu warto stosować różnorodne zabawy ruchowe –
poniżej przedstawione zostały propozycje takich zabaw.
Bąbelkowy
masaż
– dziecko turla się po bąbelkowej folii do momentu ostatniego
odgłosu pstrykania bąbelków lub uciskania poszczególnych bąbelków
palcami.
Lokomotywa –
dziecko skacze lub biegnie
przed
siebie,
udając
lokomotywę.
Sapie
i
gwiżdże, naśladując dźwięki parowozu.
Balon
–
dziecko nabiera powietrze, potem tak jak balon wypuszczając
powietrze syczy i biega po pomieszczeniu.
Drwal
– dziecko staje w rozkroku i wyobraża sobie, że jest drwalem,
przed którym leży pień. Dziecko podnosi splecione ręce do góry
wdychając powietrze. Następnie energicznie opuszcza w dół (uderza w
pień), wydychając powietrze z okrzykiem „ha!".
Strzepywanie
napięcia/Galareta
– dziecko na polecenie dorosłego wykonuje różnorodne ćwiczenia
ruchowe: kręcenie szyją, napinanie jednej ręki i po chwili
potrząsanie ją, napinanie drugiej ręki i po chwili potrząsanie ją,
potrząsanie jednej drugi, a następnie drugiej, na koniec potrząsanie
całego ciała.
Ćwiczenia
oddechowe
Właściwy
oddech ma ogromny wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu, a
świadome i głębokie oddychanie (wdech nosem, wydech ustami) pozwala
na odprężenie, redukowanie stresu i lęku. Możliwe jest
zaproponowanie dziecku takich zabaw jak:
dziecko
kładzie się na plecach i trzyma ręce na brzuchu – obserwuje
jak ręce i brzuch unoszą podczas wdechu (brzuszek staje się gruby,
jakby dużo zjadł), i jak opadają podczas wydechu. Dodatkowo na
brzuchu dziecka można położyć maskotkę, co także pomaga przyjrzeć
się temu, jak oddychanie wpływa na ciało.
Muzyka
relaksacyjna
Metodę
świadomego oddechu można również wykorzystywać słuchając muzyki. W
tym czasie dziecko przyjmuje wygodną pozycję ciała (leżącą,
siedzącą, z zamkniętymi lub otwartymi oczami) lub wykonuje spokojne
ruchy taneczne. Można wykorzystać muzykę klasyczną (np. muzykę
Claude Debussy, Erik Satie), muzykę filmową/z bajek czy słuchać
spokojnych odgłosów natury (dostępnych w zasobach Internetowych).
Masażyki
Masaż
dziecięcy to forma ćwiczeń relacyjnych, gdzie ważny jest kontakt
dziecka z drugą osobą. Podczas masażyków należy mówić spokojnym
głosem, nie śpieszyć się. Dziecko kładzie się na brzuchu lub siada
plecami skierowanymi ku dorosłemu, rodzic mówi wierszyk i wykonuje na
plecach dziecka odpowiednie ruchy. Następnie może nastąpić zamiana -
dziecko wykonuje masażyki rodzicom. Przykłady wierszyków (źródło:
Bogdanowicz Marta, „Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce
masażyki”):
Pisała
pani na maszynie A, B, C…, (naśladujemy
ruchy pisania na maszynie),
przyszło stado koni (ugniatamy
powoli całymi dłońmi),
potem
stado koni (naśladujemy
tętent kopyt otwartymi dłońmi),
przyszła
pani na szpileczkach (idziemy
palcami jak w butach na obcasach),
z gryzącymi psami (lekko
szczypiemy plecy),
świeciło
jasne słonko (ruchy
okrężne dłoni po pleckach),
padał
deszczyk (opuszkami
palców dotykamy po całych pleckach),
czujesz dreszczyk? (połaskocz
dziecko w kark).
Kochana
babciu (piszemy
palcem na plecach dziecka).
KROPKA
(naciskamy
plecy w jednym miejscu).
Piszę
Ci, że mamy w domu kotka (kontynuujemy
pisanie).
KROPKA.
Kotek
chodzi (kroczymy
palcami).
kotek
skacze („skaczemy”,
opierając dłoń na przemian na przegubie i palcach),
kotek drapie (delikatnie
drapiemy dziecko po plecach),
kotek
chrapie (opieramy
na nich głowę i udajemy chrapanie).
I choć straszny z niego psotek (łaskoczemy
dziecko po plecach)
bardzo fajny ten mój kotek (przytulamy
dziecko).
Bajka/opowiadanie
relaksacyjne
Bajka
relaksacyjna czy opowiadanie relaksacyjne są techniką pracy z
wyobraźnią, polegającą na tworzeniu wizualizacji w celu wywołania
odprężenia. Akcja bajki toczy się w bezpiecznym i przyjaznym
otoczeniu (np. łąka, plaża). Bohaterem może być zwierzątko, osoba lub
inna postać. Istotne jest zadbanie o warunki w domu (ciszę i spokój),
o powolne czytanie tekstu z właściwą intonacją oraz zwrócenie uwagi,
by dziecko przyjęło dla siebie wygodną pozycję ciała.
Poniżej
została umieszczona propozycja bajki relaksacyjnej. Kierujemy do
dziecka instrukcję, aby posłuchało bajki o Krasnoludku i postarało
się przeżyć i robić to, co on:
„Jest
ciepły dzień, słońce mocno grzeje. Krasnoludek cały dzień pracował w
lesie – zbierał jagody i drobne gałązki. Nagle poczuł
zmęczenie, więc postanowił odpocząć. Wygodnie
położył
się na trawie, rozluźnił swoje nogi i ręce, zamknął oczy i spokojnie
oddychał. Pomyślał sobie „Jest mi tak dobrze”. Prawa
rączka staje się coraz cięższa, nie chce się podnieść. Lewa rączka
staje się coraz cięższa, nie chce się podnieść. Krasnoludek głęboko
oddycha – wdech nosem, wydech ustami. Prawa noga staje się
coraz cięższa, a następnie lewa noga staje się coraz cięższa, nie
chce się podnieść. Słońce ogrzewa nogi, rączki i całe ciało
Krasnoludka, jest mu coraz cieplej. Oczy są zamknięte, odpoczywają.
Krasnoludek leży spokojnie, jest mu tak przyjemnie. W lesie jest
spokojnie, cichutko śpiewają ptaszki, szumi las… Po chwili
Krasnoludek powoli przebudza się i rozciąga, otwiera oczy, podnosi
głowę, rozgląda się dookoła. Czuje się wyspany i zrelaksowany”.
Opracowanie:
mgr
Karina Kurda – psycholog PPP w Ozimku
Bibliografia:
Bogdanowicz Marta, „Przytulanki,
czyli wierszyki na dziecięce masażyki”, Wydawnictwo Harmonia,
Gdańsk 2009.
Osińska Barbara, „Trampolina+.
Emocje" Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2016 Rucker-Vennemann
Ursula, „Zabawy odprężające dla dzieci. Pomysły, zabawy i
ćwiczenia na każdy dzień", Wydawnictwo Jedność, Kielce 2003.