Program terapii jąkania
wczesnodziecięcego:
Terapia
interakcyjna rodzic – dziecko Palin PCI
Program
jest kompleksową terapią jąkania u dzieci oraz kombinacją interwencji
pośredniej i bezpośredniej w zależności od potrzeb dziecka. Kładzie
nacisk na mocne strony dziecka
i rodziny, które są
wykorzystywane w procesie terapeutycznym. Zgodnie z koncepcją tego
podejścia jąkanie jest zaburzeniem wieloczynnikowym i niejednorodnym.
Podstawą rozpoczęcia pracy jest kompleksowa diagnoza uwieńczona
sformułowaniem celów oraz opracowaniem zindywidualizowanego programu
pracy dostosowanego do dziecka i jego rodziny.
Celami
programu są:
zredukowanie
objawów niepłynności w mowie dziecka
ograniczenie
negatywnego wpływu jąkania na dziecko i jego rodziców
wyposażenie
rodziców w wiedzę pozwalającą im na umiejętne radzenie sobie z
problemem
rozwijanie
posiadanych przez rodziców kompetencji w celu poprawy płynności mowy
dziecka
wzmacnianie i
wsparcie rodziców
nawiązanie
pozytywnej relacji terapeutycznej logopedy z rodzicami.
Logopeda
(terapeuta) jest partnerem rodziny. Współpracuje z nią, koordynuje
proces terapeutyczny, wzmacnia rodziców.
Ponadto:
nie poucza i
nie udziela wskazówek
aktywnie
słucha, nie przerywa i nie ocenia wypowiedzi rozmówcy
w informacji
zwrotnej wskazuje to co rodzice intuicyjnie robią w sposób właściwy
pomaga rodzicom
w identyfikowaniu ich mocnych stron, potrzeb dziecka oraz celów
terapii
okazuje
rodzicom zainteresowanie, akceptację, zrozumienie i empatię.
Proces
diagnostyczny obejmuje ocenę:
objawów
niepłynności w mowie dziecka oraz innych symptomów związanych z
jąkaniem
interakcji
rodzic-dziecko
percepcji
problemu przez dziecko i bliskie mu osoby oraz wpływu zaburzenia na
rodzinę i dziecko
dotychczas
wykonanych badań specjalistycznych, w tym informacji na temat
wcześniejszych terapii logopedycznych
sprawności
analizatora słuchowego o ile zachodzi obawa, że dziecko może mieć
problemy ze słuchem
ogólnego
funkcjonowania dziecka (w tym zdrowotnego) na podstawie danych z
wywiadu oraz analizy dostępnej dokumentacji
funkcjonowania
społecznego w przedszkolu (wywiad z nauczycielem)
a także badanie
logopedyczne (badanie czynności nadawczych i odbiorczych oraz
kompetencji językowej).
Podczas terapii
stosowane są strategie interakcyjne i rodzinne. Dzięki strategiom
interakcyjnym rodzice mogą wypracować style komunikacji społecznej
pomocne dziecku w uzyskaniu i utrzymaniu płynności mowy oraz w
rozwoju jego zasadniczej sprawności językowej. Strategie rodzinne
zmierzają do wspierania dziecka w budowaniu wiary w siebie, radzeniu
sobie z uczuciami. Są one również pomocne dla tych rodziców, którzy
nie wiedzą jak reagować na trudne zachowania dziecka. Umożliwiają
ponadto członkom rodziny wypracowanie potrzebnej w ich życiu rutyny.
Terapia
prowadzona jest etapami:
Pierwszy
etap obejmuje terapię pośrednią, w tym:
sześć spotkań
obojga rodziców z logopedą
sześciotygodniowe
utrwalanie efektów terapii w warunkach domowych
sesję kontrolną
pozwalającą na dokonanie oceny i podjęcie decyzji, czy konieczne
jest włączenie terapii bezpośredniej (strategii ukierunkowanej na
pracę z dzieckiem).
Drugi
etap to terapia bezpośrednia. Wprowadzamy ją wtedy, gdy:
Na tym etapie
rodzice wspólnie z logopedą ustalają strategie wspierające płynność
mowy oraz minimalizujące wpływ jąkania, budując podstawy przyszłej
terapii bezpośredniej z dzieckiem. Wgląd, wiedza i kompetencje
uzyskane przez rodziców podczas fazy diagnostycznej i w wyniku
zastosowania komponentów terapii pośredniej odgrywają ważną rolę w
pomaganiu dziecku w przenoszeniu umiejętności radzenia sobie w mowie,
których uczy się ono w fazie interwencji bezpośredniej.
Strategie ukierunkowane na pracę z dzieckiem uczą je, jak może sobie
samo pomóc. Rodzice pozostają zaangażowani w proces terapeutyczny.
Obserwują zajęcia logopedy z dzieckiem, a następnie angażują się w
ćwiczenia prowadzone w poradni, które będą musieli powtórzyć z
dzieckiem w domu.
Podczas terapii bezpośredniej wykorzystywane są techniki
ukierunkowane na modyfikację sposobu mówienia dziecka takie jak:
mowa żółwikowa
mowa
autobusikowa
mowa
samolocikowa.
Mowa żółwikowa zmierza do zwalniania tempa mowy, mowa autobusikowa do
stosowania pauz na zebranie myśli, mowa samolocikowa do wypracowania
delikatnego startu mowy.
Terapia językowa jest polecana gdy:
problemy te
wpływają na płynność mowy dziecka
stanowią
poważne źródło obaw rodziców i dziecka
odbijają się
negatywnie na nauce dziecka
utrudniają
dziecku skuteczną komunikację.
Jeżeli problem związany z rozwojem języka lub artykulacji jest
łagodny i nie wpływa na efektywność komunikowania się dziecka z
otoczeniem, można poczekać aż dziecko osiągnie postęp w upłynnianiu
mowy i utrzyma osiągnięty poziom płynności przez mniej więcej trzy
miesiące, zanim przejdziemy do kolejnych etapów terapii.
W przypadku współistniejących z jąkaniem trudności rozwojowych
warto skonsultować się ze specjalistą z danej dziedziny, by określić
priorytety terapii.
Materiały
źródłowe:
Kelman
E., Nicholas A. (2013). Praktyczna interwencja w jąkaniu
wczesnodziecięcym.
Materiały
szkoleniowe Boroń A. (2019). Jąkanie wczesnodziecięce.
Węsierska
K. Jeziorczak B. (2016). Diagnoza jąkania u dzieci w wieku
przedszkolnym.
Opracowanie:
Neurologopeda
Alicja Janecka